Consuminderen en ontketenen in transitie naar een circulaire economie

De transitie naar een circulaire economie vraagt een radicaal andere denkwijze als het aankomt op consumeren. Ook vraagt de transitie om meer bewustwording binnen de eigen keten waarin organisaties opereren. Sterker nog, van organisaties wordt een transdisciplinaire aanpak verwacht zodat er ontketend kan worden.  

Op 23 maart kwam de Community samen in het Hof van Cartesius om deze thema’s  onder de loep te nemen. Het programma bestond uit twee onderdelen: consuminderen en de film The Devil’s Avocado.

Consuminderen als oplossingsrichting voor klimaatverandering

“Consuminderen is een radicale manier om overconsumptie tegen te gaan. Het betekent afzien van consumptie. Delen, repareren en hergebruik van zijn belangrijke tussenstappen. Consuminderen zou meer aandacht moeten krijgen als een oplossingsrichting voor klimaatverandering.” – Hans Dagevos (WUR), consumptiesocioloog

Van consumeren naar consuminderen, van groeien naar ont-groeien. Deze schakeling is een onvermijdelijke stap in de transitie naar een circulaire economie. Toch zien we dit, ondanks vele mooie initiatieven, nog weinig terug in het dagelijks leven. Bewegingen als minimalisme en anti-consumption zijn vrij radicaal en de gemiddelde consument is daar niet warm voor te krijgen. Hoe zorgen we ervoor dat dit wél het geval is?

Het huidige denken richt zich op groei van omzet, groter willen wonen, Door vanuit verschillende perspectieven naar consuminderen te kijken, zien we dat verschillende rollen invloed hebben op het consumentengedrag.

Een voorbeeld hiervan is de rol van de marketeer, die vanuit zijn rol zich afvraagt hoe mensen verleidt kunnen worden tot consuminderen. Dit voorbeeld is te zien bij bedrijven die de aanschaf van nieuwe spullen ontmoedigen, vooral door zich te richten op het delen, repareren en hergebruiken van goederen. Of bedrijven die een product aan te bieden dat zó goed is dat je er in je leven maar één hoeft te kopen. Binnen het onderwijs en onderzoek krijgt consuminderen ook steeds meer aandacht en wordt het opgenomen in verschillende curricula.

Kortom, er zijn een hoop mooie initiatieven die als voorbeeld kunnen dienen als het gaat om consuminderen. In de werksessie stond de vraag centraal wat er nodig is om het consuminderen te stimuleren en wat er gedaan kan worden. Suggesties zijn wet- en regelgeving voor organisaties, een financiële incentive voor de consument, het uitlichten van best practices. Uit de bijeenkomst is een informeel netwerk ontstaan dat actief aan de slag gaat met dit thema.

The Devil’s Avocado, ontketenen en samenwerken in een transdisciplinaire aanpak

Tijdens de werkbijeenkomst kreeg de Community een sneak preview van de korte onderzoeksfilm The Devil’s Avocado. De film, een initiatief van Avans Hogeschool en PEERFILM, schetst het beeld van de gevolgen van de bedrijfsvoering van drie generaties ondernemers op het klimaat en de lokale gemeenschappen binnen het avocado-import bedrijf Star-fruit. De film toont de dilemma’s die ontstaan onder de drie generaties ondernemers wanneer een doorgewinterde ondernemer, oprichter én grootvader op zijn sterfbed besluit dat het radicaal anders moet met het avocado-familiebedrijf.

The Devil’s Avocado is gebaseerd op praktijkgericht onderzoek van Rijnko van Diepen naar hoe te komen tot een nieuwe commerciële mindset waarin duurzaamheid de sleutel is voor bedrijfscontinuïteit. Het avocado-import bedrijf staat symbool voor élk bedrijf dat zich realiseert dat duurzaamheid de enige commerciële strategie is op de lange termijn. Welke vragen moet je jezelf dan stellen? Hoe ver moet je gaan? Hoe ga je daarover in gesprek?

Na het bekijken van de film gingen Rijnko van Diepen en Niels Sprong, de onderzoekers die vanuit Avans Hogeschool betrokken zijn bij de totstandkoming van de film, een groep aan de slag. Dit deden zij aan de hand van de verschillende werkvormen die meegegeven kunnen worden aan degenen die de film als inspiratie of lesmateriaal willen inzetten. De opdracht was om de keten waarin Starfruit opereert in kaart te brengen en dit samen te brengen met anderen uit de groep.

Een mooie conclusie die uit deze opdracht getrokken werd is dat het binnen de transitie naar een circulaire economie belangrijk is om de keten te ontketenen en vanuit hier samen te werken in een transdisciplinaire aanpak. Dit betekent dat niet één organisatie in ketens de transitie in gang zet, maar dat alle organisaties in de keten moeten samenwerken om zo de transitie in te zetten. Naast deze inzichten bracht de werkbijeenkomst ook nuttige input voor het werkmateriaal van The Devil’s Avocado. Zo blikt Rijnko van Diepen terug:

“De film werd enthousiast ontvangen; we kregen lovende commentaren uit het publiek. De vervolgsessie met een kleinere groep deelnemers leverde ons waardevolle inzichten op. We weten nu nóg beter welke werkvormen wel, en vooral ook niet werken, en welke zaken nog nadere uitwerking nodig hebben. We merkten dat het belangrijk is dat degenen die de film willen vertonen, of het nu docenten, ondernemers, mensen werkzaam in het bedrijfsleven, beleidsmakers of anderen zijn, goed toegerust zijn om vervolgens het gesprek op gang te brengen. Want dat is ons doel met de film: discussie op gang brengen over het belang van een nieuwe – duurzame – commerciële mindset.”

Kortom, mooie concrete resultaten vanuit deze werkbijeenkomst van de Community. We kijken er naar uit om verder aan de slag te gaan met het informele netwerk dat is opgezet en kijken ook uit naar de première van The Devil’s Avocado op Groene Peper op 26 mei.

Mocht je vragen hebben of meer willen weten over The Devil’s Avocado, neem dan een kijkje op de website www.devilsavocado.nl of neem direct contact op met Rijnko van Diepen via rb.diepen@avans.nl.